• Pokrój

Drzewo iglaste, zimozielone, korona luźna, z konarami rosnącymi w pozornych okółkach (będących w rzeczywistości ciasnymi spiralami), początkowo stożkowata, z wiekiem staje się rozłożysta lub parasolowata, w zależności od warunków bytowania. Rosnące samotnie sosny mają rozłożyste, dosyć gęste korony. Rosnąc w zwarciu w skupiskach leśnych drzewa tracą dolne gałęzie i wykształcają prosty pień o wysokiej koronie. Sosny występujące na terenach nizinnych mają grubsze konary i korony lekko zaokrąglone, natomiast występujące na obszarach wyżynnych mają konary cieńsze i pokrój bardziej stożkowaty.

• Pień

Przeciętnie osiąga wysokość 30 m, wyjątkowo rośnie do 40 m (najwyższe okazy w Puszczy Białowieskiej osiągają wysokość ponad 45 m). Średnica pnia 0,5–1,2 m. Kora u podstawy pnia starych drzew jest szarobrązowa i gruba (ok. 10 cm), głęboko bruzdowana, w górnej części ma zabarwienie czerwonocynamonowe i łuszczy się cienkimi płatami.

• Liście

Igły szarozielone do niebieskozielonych, osadzone parami na krótkopędach,o długości 3–7 cm, grubości 1–2 mm. Sztywne i twarde, zaostrzone, drobno piłkowane, skręcone dookoła swojej osi. U młodych drzew na szczytach pędów igły mogą występować po 3 lub 4 na krótkopędzie. Pozostają na drzewie od 3 do 6 lat.

• Kwiaty

Kwiaty męskie są jajowate o żółtym zabarwieniu, długości 5–8 mm, gęsto skupione u podstawy młodych pędów. Pojedynczy kwiat stanowią liczne pręciki osadzone na osi, każdy z dwoma pylnikami z wyrostkiem łącznikowym. Po przekwitnięciu kwiaty odpadają pozostawiając fragment pędu bez igieł. Kwiaty żeńskie, w postaci zielonkawych lub czerwonawych łusek zebranych w stojące, szyszeczkowate kwiatostany, wyrastają na końcach młodych pędów. Łuski okrywowe są przyrośnięte do grzbietów znacznie większych łusek nasiennych.

• Szyszki

Osadzone na krótkich szypułkach, zamknięte są małe i zielone, niekiedy zakrzywione, wąskojajowate, z czasem otwierają się i przybierają kształt szerokojajowaty, brązowieją. Osiągają od 3 do 7 cm długości. Osadzone pojedynczo lub po 2–3 obok siebie. Tarczki łusek (apofyza) romboidalne, różnorodnie wykształcone – od płaskich po stożkowate z niewielkim wyrostkiem (piramidką). Zróżnicowany kształt wyrostka na tarczce, pozwala na wyodrębnienie czterech form szyszek: plana – o słabo wykształconym wyrostku (tarczka prawie gładka), gibba – z wyrostkiem prostym, hamata – z wyrostkiem zagiętym w kierunku nasady szyszki, reflexa – z wyrostkiem skierowanym ku wierzchołkowi szyszki. Nasiona czarne, długości 4–5 mm, ze skrzydełkiem długim na 12–20 mm, kleszczowato obejmującym nasienie.

• Korzeń

Korzeń palowy na piaszczystych glebach osiąga głębokość 1,5–3 m. Większość korzeni rośnie poziomo, około 20 cm pod powierzchnią ziemi.

• Surowiec drzewny

Drewno sosny zwyczajnej stanowi jeden z najważniejszych materiałów budulcowych i wykorzystywane jest powszechnie w meblarstwie oraz stolarstwie. Służy także do pozyskiwania celulozy i jako opał. Niegdyś przeznaczane było na surowiec kopalniakowy i słupy teleenergetyczne.

Właściwości drewna sosny zwyczajnej są zbliżone do innych gatunków sosen. Najlepsze właściwości ma surowiec pozyskiwany z drzew w wieku 80–120 lat. Drewno tej sosny jest łatwe w obróbce, żywiczne i niezbyt ciężkie.

• właściwości fizyczne: barwa – od jasnobrązowej do czerwono-brązowej, gęstość – w stanie suchym – ok. 470 kg/m³ (zależnie od warunków wzrostu), porowatość – 60%.
• właściwości mechaniczne: dobra wytrzymałość mechaniczna, sprężyste, miękkie (twardość 28–30 MPa, przy 15% wilgotności).

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sosna_zwyczajna

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=s:sosna-zwyczajna

Modrzew europejski

Larix decidua MILL. ssp. decidua (L. europaea DC.) — modrzew europejski typowy (m. pospolity)

Drzewo wysokości 30-40 (50) m i pierśnicy 80—100 cm, o prostej strzale i stosunkowo wąskiej koronie. Korowina gruba, głęboko spękana, z czerwonym odcieniem.
Pędy wydłużone nagie, żółtawe, błyszczące, zwisające. Kwitnie jednocześnie z rozwojem igieł, w kwietniu lub na początku maja.

• Pokrój

Duże drzewo iglaste o koronie luźnej, regularnie stożkowatej. Górne gałęzie są poziome, niższe coraz bardziej zwisające. Rośnie szybko, żyje do 600 lat z zaznaczeniem iż po okresie 100 lat zaczyna próchnieć. Na drzewach rosnących w zwarciu usychają dolne gałęzie do znacznej nieraz wysokości.

• Pień

Pojedynczy, prosty lub lekko zakrzywiony, osiąga wysokość do 45 m (wyjątkowo ponad 53 metry) i średnicę do 120 cm. U młodych drzew kora gładka, zielonobrązowa, na starszych ciemnobrązowa, głęboko spękana, łuskowata i złuszczająca się. Osiąga grubość do 10 cm i zawiera sporo żywicy. Gałęzie dolne nieco zwisające, górne prostopadłe do pnia.

• Liście

Igły są jasnozielone, delikatne, niekłujące, na krótkopędach wyrastają pęczkami po 20–40 sztuk, zaś na długopędach pojedynczo, skrętolegle.

• Kwiaty

Roślina jednopienna. Purpurowoczerwone, potem zieleniejące kwiaty żeńskie wyrastają na ulistnionych krótkopędach, okrągłe i jasnożółte kwiaty męskie na kilkuletnich krótkopędach. Są wiatropylne. Rozwijają się wczesną wiosną, równocześnie ze szpilkami.

• Szyszki

Ma owalny kształt, dojrzała ma długość do 5 cm, szerokość do 3 cm. Młode szyszki są zielone, dojrzałe są zwisające, jasnobrunatne z łuską na brzegach. Po wysianiu nasion opadają. Nasiona mają szarobrązowy kolor, jajowaty kształt z ostrym końcem i są świdrowato skręcone.

• Korzeń

Dobrze rozwinięty. Ma zarówno głęboki korzeń główny, jak i silnie rozwinięte korzenie boczne.

Drewno modrzewia jest bardzo cenne, trwałe, zawiera żywicę, a pod względem własności fizykomechanicznych przewyższa wszystkie gatunki naszych drzew iglastych.

Ciekawostki

• Najstarszy modrzew europejski w Polsce rośnie w Jabłonnie w woj. mazowieckim. Ma wysokość 29 m, 118 cm średnicy (2005 r.).
• Dawniej wierzono, że w pniu modrzewia przebywają i straszą jękami dusze ludzi zmarłych w nienaturalny sposób.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Modrzew_europejski

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=m:modrzew-europejski

Świerk pospolity łac. Picea abies

Jest to drzewo dorastające w naszych warunkach do wysokości 50 m i pierśnicy 1,5—2,0 m, o koronie stożkowatej, z odstającymi lub słabo zwieszającymi się gałęziami. Strzałę ma prostą, wyraźnie wykształconą aż do samego wierzchołka. Kora jest czerwonobrązowa, łuszcząca się okrągławymi, odstającymi płytkami, przybierającymi postać łuskowatą.

• Pokrój

Korona smukła, stożkowata. Dolne konary z wiekiem zwieszają się, górne pozostają w większości poziomo.

• Pień

Osiąga wysokość 40–50 m (w Polsce maksymalnie niespełna 52m, natomiast w Europie wysokość świerków dochodzi do ponad 60m), średnica pnia do 1,5 m. Kora czerwonobrązowa lub szarobrązowa, początkowo gładka, z wiekiem łuskowata.

• Liście

Krótkie (1–3 cm), zaostrzone igły o kwadratowym przekroju poprzecznym. Ułożone równomiernie na gałęziach. Utrzymują się na gałązkach przez 5-7 lat.

• Szyszki

Kwiatostany żeńskie czerwonofioletowe, szyszeczkowate, długości 2 cm, wyrastają pionowo na końcach pędów. Kwiatostany męskie to podłużne kotki, żółte, długości 1–1,5 cm, zwisają blisko końca pędu. Dojrzałe szyszki nasienne są długie (10–15 cm), gładkie i zwisające. Początkowo zielone, później jasnobrązowe. Opadają w całości. Nasiona brązowe lub czarne o długości 2-5 mm posiadają podłużne skrzydełka długości 1-2 cm.

• Korzeń

Wyróżnia się wyjątkowo płytkim i rozległym systemem korzeniowym (tzw. system talerzowy), wskutek czego jest podatny na wywroty (wiatrowały).

Drewno świerka jest barwy białej, czasem ze słabo żółtym odcieniem, z lekka błyszczące. Świerk jest gatunkiem cienioznośnym, choć w mniejszym stopniu niż cis i jodła, i może rosnąć pod okapem drzewostanu; młode świerki przez 10—20 lat zachowują jeszcze zdolność wyrośnięcia w drzewa.

Źródło tekstu:

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=s:swierk-pospolity

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awierk_pospolity

Buk pospolity łac. Fagus sylvatica

Buk jest drzewem dorastającym do 30, a wyjątkowo do 50 m wysokości i 1—1,5 m pierśnicy. Koronę wykształca gęstą, u osobników rosnących pojedynczo — rozłożystą i nisko osadzoną, w zwarciu — wydłużoną i osadzoną wysoko. Pień u buków rosnących w zwarciu ma wyraźną oś główną, widoczną aż do wierzchołka. Na stanowiskach otwartych pień jest krótki, ma charakter kłody, przechodzącej w grube konary. Przekrój poprzeczny pnia jest zbliżony do koła. Kora jest gładka, cienka, jasnoszara i nie łuszcząca się, czasem u starych drzew w dole nieco spękana.

• Pokrój

Dorasta do ok. 25–30 m wysokości (wyjątkowo 50 m). Korona młodszych drzew smukła, starszych gęsta, szeroka, nisko osadzona, jeżeli drzewo rośnie samotnie. U drzew rosnących w zwartych drzewostanach pnie są wysokie, gonne (bez bocznych gałęzi). Konary i większe gałęzie zwykle stromo wzniesione, na końcach nieznacznie zwisające.

• Pień

Dobrze widoczny przynajmniej do połowy korony, dalej dzieli się na potężne konary. Kora cienka, gładka, popielatoszara. Z wiekiem staje się nieco szorstka, nigdy jednak nie bywa spękana i nie łuszczy się, może być nieco falista lub porysowana. Młode pędy owłosione.

• Liście

Skrętoległe, jajowate lub eliptyczne dorastające do 10 cm długości i 5 cm szerokości, całobrzegie lub falisto ząbkowane (zwłaszcza na odroślach i siewkach). Z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, od dołu jasne i matowe. Młode liście z obu stron owłosione srebrzysto. Starsze mają owłosiony główny nerw na spodniej stronie. U nasady zwężone klinowato. Ogonek krótki, owłosiony. Jesienią przybierają rdzawe barwy. Pączki długie, ostre, lancetowate i czerwonobrunatne.

• Kwiaty

Kwiaty męskie zebrane w pęczki zwisające na długich osadkach. Każdy kwiat składa się z 10–15 pręcików i krótkiego czerwonobrunatnego okwiatu w kształcie rurki. Kwiaty żeńskie zebrane po dwa, otoczone czteroklapową okrywą, która w miarę dojrzewania drewnieje tworząc tzw. miseczkę (cupuli).

• Pyłek

Ziarna kuliste, trójszczelinowe z charakterystycznymi porami, średnicy około 50 μm, o cienkiej ścianie pokrytej drobnym bruzdowaniem.

• Owoce

Trójgraniaste, brązowe orzeszki nazywane bukwią z miękko owłosioną, zdrewniałą torebką – kupulą, pękającą na drzewie. Mają do 2 cm długości.

Zastosowanie:

• Roślina lecznicza

Napar z liści zawierających kwasy fenolowe, saponiny i flawonoidy działa przeciwzapalnie i odkażająco.

• Surowiec drzewny

Drewno twarde, ciężkie i spoiste, beztwardzielowe i rozpierzchłonaczyniowe o barwie różowawej z rdzeniem fioletowym, nie zróżnicowanym na biel i twardziel (czasem występuje tzw. „fałszywa twardziel”). Ma bardzo duże zastosowanie w technice. Dostarcza doskonałego materiału meblowego, nadaje się także na parkiety, sklejki i płyty wiórowe. Produkuje się z niego beczki, skrzynki, narzędzia, części maszyn i przyrządów sportowych, oraz wiele przedmiotów codziennego użytku. Przemysł chemiczny wytwarza z niego papier, ocet drzewny, węgiel drzewny i olej smołowy. Nadaje się do toczenia.

• Roślina energetyczna

Ma dużą wartość opałową. Jednym z ważnych produktów przeróbki drewna bukowego jest węgiel drzewny.

• Roślina ozdobna

Roślina ozdobna – drzewo parkowe, używane także do zadrzewień przy drogach. Istnieje wiele odmian ozdobnych.

• Roślina jadalna

Młode liście są jadalne, mają orzechowy smak, z czasem gorzknieją i twardnieją. Mogą być wykorzystywane jako dodatek do sałat liściowych, sałatek warzywnych i zup. Bukiew jest bogata w tłuszcz, który po wyciśnięciu służyć może do karmienia świń, z tego powodu jest też chętnie zjadana przez dziki i ptaki oraz magazynowana przez myszy i wiewiórki. Z bukwi wytwarza się olej leczniczy, palny i techniczny. Zawiera również trimetyloaminę (faginę), alkaloid, który w większych ilościach ma działanie halucynogenne i toksyczne.

• Roślina pastewna

Liście stanowią dobrą paszę dla zwierząt.

• Inne zastosowania

Nadają się na żywopłoty i szpalery. Martwe liście utrzymują się na gałęziach zimą, co zapewnia dodatkową ochronę przed wiatrem. Leśnicy wykorzystują je do pielęgnowania drzewostanów sosnowych. Ocieniając pnie sosen, buk przyspiesza odpadanie gałęzi sosnowych, co podnosi jakość drewna, a ściółka bukowa niweluje niekorzystny wpływ, jaki niekiedy wywiera na glebę ściółka sosnowa. Z wiór bukowych wytwarzano dawniej mocny ocet, z kolei popiołu z drewna bukowego używano do prania bielizn

Jest jednym z najbardziej cienioznośnych gatunków drzew; pod tym względem ustępuje tylko cisowi i jodle. Wytwarza gęstą koronę i może rosnąć w silnym zwarciu, przeto wywiera bardzo silny wpływ na glebę wskutek ocienienia. Ponadto zasila obficie glebę w ściółkę, która na ogół dobrze się rozkłada i daje żyzną próchnicę. Liście buka zawierają dużo soli wapnia, stąd wpływ buka na glebę jest zazwyczaj korzystny, gdyż procesy bielicowania ustawicznie są hamowane.

Drewno buka odznacza się wysokimi własnościami technicznymi, ustępuje jednak drewnu dębu i jesionu. W warunkach zmiennej wilgotności mało odporne, natomiast trwałe w wodzie lub przy dużej wilgotności. Jest twarde, lekkie i łatwe do obróbki; używane w budownictwie wodnym, do wyrobu mebli giętych, klepki podłogowej, a impregnowane — na podkłady kolejowe. Podczas suchej destylacji z drewna bukowego otrzymujemy dziegieć, kreozot i węgiel drzewny.

Źródło tekstu:

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=b:buk-pospolity

https://pl.wikipedia.org/wiki/Buk_zwyczajny

Dąb bezszypułkowy łac. Quercus petraea

Drzewo niższe od dęba szypułkowego, osiąga wysokość 20—30 (40) m. Tworzy prosty pień, widoczny prawie do wierzchołka i bardziej regularną, węższą koronę, kora podobna do dębu szypułkowego.

• Pokrój

Korona drzewa szerokojajowata, z czasem rozrasta się na szerokość.

• Pień

Osiąga 40 m wysokości, zazwyczaj prosty, z wiekiem często staje się poskręcany. Kora u młodych drzew jest gładka, z czasem staje się szorstka, podłużnie bruzdowata, szarobrązowa.

• Pąki

Szczytowe są jajowate, obłe. Pąki boczne słabo odchylone od pędu. Łuski brązowe, ciemnobrązowo obrzeżone, pokryte srebrzystym meszkiem.

• Liście

Długości 5–14 cm, ustawione skrętolegle. Blaszka liścia z 5–8 zatokowato zaokrąglonymi klapami, z krótkim ogonkiem. Klapy blaszki regularne, niezbyt głęboko wcięte. Kształt nasady blaszki liściowej klinowaty. Młode liście pokryte puszystymi włoskami, które z czasem zanikają, pozostając tylko na spodzie blaszki. Nerwy boczne dochodzą prawie wyłącznie do szczytów klap.

• Kwiaty

Kwiaty męskie tworzą zielonkawe, zwisające kotki. Kwiaty żeńskie, siedzące na szypułkach do 10 mm długich, są również zielonkawe, występują pojedynczo lub zebrane po 5.

• Owoce

Orzech nazywany żołędziem. Długość 16–35 mm, grubość 8–16 mm. Najgrubsza część w 1/3 długości, rzadziej w połowie. Znamię wypukłe, szczyt zaostrzony (nie da się go ustawić pionowo). Miseczka obejmuje tylko żołądź. Dojrzały żołądź jest podługowato-owalny, zwykle jednolicie ciemnobrunatny. Waga 1000 sztuk w granicach 1,5-5 kg. W 1 kg mieści się ich 132 do 650 sztuk.

Drewno jest bardziej miękkie i lżejsze niż dębu szypułkowego, a więc łatwiejsze do obróbki narzędziami stolarskimi.

Zastosowanie:

Drewno dębu bezszypułkowego, nieco bardziej miękkie i lżejsze niż dębu szypułkowego, jest jednym z najbardziej cenionych gatunków drewna i jest powszechnie wykorzystywane. Biel średnio twardy, o barwie biało-żółtawej. Twardziel zdecydowanie ciężka, odporna na ścieranie, bardzo twarda (może przewyższać twardością nawet drewno bukowe), barwy brunatnej. Dostarcza szczególnie cennego drewna, używanego do budowy okrętów, wytwarzania mebli i klepek podłogowych, sklejki i płyt wiórowych. Szczególnie nadaje się do budownictwa wodnego ze względu na swoją dużą wytrzymałość na gnicie. Wykorzystuje się je także do budowy antałków, w których leżakują cenne alkohole.

Roślina lecznicza:

• Ma podobne własności i zastosowanie jak dąb szypułkowy.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C4%85b_bezszypu%C5%82kowy

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=d:dab-bezszypulkowy

Dąb szypułkowy łac. Quercus robur

Duże drzewo dorastające do wysokości 35—40 (50) m i pierśnicy 1,5—2,0 m. Pień
w młodym wieku jest pokryty gładką, szarą korą, w starości zaś ciemnoszarą, grubą, głęboko spękaną korowiną. Koronę ma szeroką, silnie rozgałęzioną; u drzew rosnących pojedynczo szerokostożkowatą i nisko osadzoną, w drzewostanach — jajowatą lub cylindryczną
i osadzoną wysoko na pniu.

W Polsce dąb szypułkowy rozprzestrzeniony jest na terenie całego kraju. Jest on gatunkiem nizinnym, w górach sięga jedynie do 600 m n.p.m. W Tatrach i u ich podnóży nie występuje w stanie naturalnym. Dąb ma o wiele mniejszą zdolność tworzenia specjalnych zespołów roślinnych niż buk.

• Pokrój

Zrzucające liście drzewo dorastające do 38 m wysokości(czasami nawet do 50 m). Korona drzewa jest szeroka, nieregularna i rozgałęziony, jednak generalnie solitery mają koronę szerokostożkowatą i nisko osadzoną, natomiast w drzewostanach — jajowatą lub cylindryczną oraz osadzoną wyżej na pniu.

• Pień i pędy

Drzewo rosnące swobodnie ma krótki pień dochodzący do 2–3 m średnicy. Konary są grube, nisko osadzone i rozłożyste. Drzewa rosnące w gęstych drzewostanach mają pień walcowaty z wysoko osadzonymi i niezbyt rozbudowanymi koronami. Kora ma barwę od bladoszarej do ciemnobrązowej, początkowo jest gładka, lecz wcześnie zaczyna być pokryta regularnymi, podłużnymi bruzdami. Warstwa kory ma grubość kilku centymetrów, na starych drzewach może dochodzić nawet do 15 cm. Pędy mają szarą, brązową lub czerwonobrązową barwę, są nagie, połyskujące, a ich rdzeń jest pięciokątny. Barwa jest zmienna w zależności od nasłonecznienia – od szarej w miejscach nasłonecznionych do oliwkowozielonych od spodu. Młode pędy są słabo kanciaste, grube, chropowate i nieco błyszczące. Międzywęźla na pędach są krótkie i nagie, ewentualnie najmłodsze części bywają nieznacznie owłosione.

• Pąki

Pąki skrętoległe (2/5), krótkie, jajowate, najczęściej słabo zaostrzone na wierzchołku, na przekroju poprzecznym mają kształt zbliżony do pięciokąta. Łuski są brązowe, czarno obrzeżone, na końcach czarne, szaro owłosione. Pąk szczytowy ma pomarańczowobrązową barwę i okrągławy kształt. Otoczony jest zwykle kilkoma pąkami bocznymi, które osadzone są na pędzie płytko i wyraźnie odchylone są od pędu.

• Liście

Ułożone są skrętolegle, wyrastają w pękach. Blaszka liściowa jest skórzasta, nieregularna, asymetryczna i ma w zarysie eliptyczny lub odwrotnie jajowaty kształt (nieco szersza przy wierzchołku). Mierzy 5–18 cm długości (średnio 11–12 cm) i szerokość 2,5–12 cm (średnio 6–7 cm), jest z 4—7 parami nieregularnych, zaokrąglonych klap na brzegu (klapy są ostro zakończony tylko u siewek), ma uszkowatą nasadę (dwie małe klapy okalają ogonek) i zaokrąglony (lub nawet wycięty) wierzchołekGórna powierzchnia jest naga, połyskująca i ma ciemnozieloną barwę, natomiast od spodu jest żółtawozielona albo niebieskawozielona i naga (mogą jednak się zdarzać pojedyncze włoski). Mają 57 par żyłek drugorzędnym dochodzących do szczytów klap i głębokich, wąskich wcięć między nimi. Ogonek liściowy jest krótki (zazwyczaj nie przekracza 7 mm długości), nagi, półkolisty w przekroju, o żółtawej barwie

• Kwiaty

Rozdzielnopłciowe. Kwiaty męskie są zebrane w długie, luźne, zwisające, nieciągłe kotki o barwie od żółtej do bladozielonej (pomarańczowieją, gdy pojawią się liście) i długości 2–6 cm. Osie kwiatostanów są nagie. Wyrastają po 2–3 z pąków bocznych zeszłorocznych pędów. Ich okwiat składa się z 6–8 listków. Mają od 5 do 8 nagich pręcików. Zgrupowane po kilka sztuk i wyrastające z pąków bocznych zeszłorocznych pędów. Kwiaty żeńskie są niepozorne, rozwijają się na szczytach tegorocznych pędów, zebrane po 2–5 w kwiatostany na długich szypułkach. Okwiat złożony jest z 6 małych, bezwłosych listków. Okrągła zalążnia okryta jest łuskami kupuli. Owocolistki są krótkie, zwieńczone spłaszczonymi, potrójnie klapowanymi znamionami. Kiedy kwiat zostaje zapłodniony, zalążnia zaczyna się rozrastać razem w kupuli (zalążnia powiększa się jednak szybciej od miseczki)

• Owoce

Orzechy potocznie nazywane żołędziami dorastają do 1,5–3,5 cm długości oraz 1,5–2 cm szerokości, są gładkie, początkowo mają zieloną barwę, lecz gdy dojrzewają zmieniają kolor na brązowy, z charakterystycznymi paskami (są one widoczne tylko na świeżych żołędziach – gdy wyschną zanikają, lecz po ich namoczeniu ponownie się ukazują). Ich kształt jest zmienny — od jajowatego do podługowatego, z ostrym wyrostkiem na szczycie. Zebrane są po 1–3 na smukłych, giętkich szypułkach o długości 5–12 cm. Osadzone są w półokrągłych, nagich, zielonych kupulach do mniej więcej ⅓ ich długości. Kupula ma trójkątne, ściśnięte, lekko owłosione łuski. Żołędzie oddzielają się od miseczki, gdy dojrzeją. Masa 1000 szt. żołędzi to 2–7 kg (przeciętnie 4 kg). W jednym kilogramie mieści się ich 145–500 sztuk.

• Korzeń

Początkowo korzeń jest palowy, lecz dopiero z wiekiem (30–50 lat) wykształca się typowy dla dębu ukośny system korzeniowy, sięgający na głębokość nawet 5 m. Dzięki temu drzewo jest odporne na silne wiatry. Oprócz tego może czerpać wodę i sole mineralne z głębokich warstw gleby. Na glebach płytkich rozwija powierzchniowy system korzeniowy. W takich warunkach nie jest odporny na wiatry. Na włośniczkach dębu występuje mikoryza.

Źródło tekstu:

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=d:dab-szypulkowy

https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C4%85b_szypu%C5%82kowy

Brzoza brodawkowata łac. Betula pendula

Drzewo w warunkach sprzyjających dorastające do wysokości 30 m i pierśnicy 80 cm. Kora u młodych drzew brązowa, potem biała, wskutek występowania w powierzchniowych warstwach korka substancji, zwanej betuliną, której drobne kryształki załamują światło i powodują białą barwę kory. U drzew starych kora w dolnej części pnia grubieje, pęka i staje się ciemna. Korona silnie rozwinięta, luźna, u starych drzew z długimi, cienkimi i zwisającymi z konarów gałązkami. Brzoza brodawkowata swym zasięgiem obejmuje prawie całą Europę, z wyjątkiem Hiszpanii, Grecji i południowego cypla Włoch.

• Pokrój

Osiąga do 30 m wysokości. Korona jest silnie rozwinięta, u starszych drzew rzadka, z długimi, cienkimi i zwisającymi z konarów gałązkami.

• Pień

Kora młodych drzew jest pomarańczowoczerwona, lecz z czasem staje się biała, a u starszych drzew czarna u nasady. Łuszczy się okrężnie. Młode gałązki są ciemne, nieowłosione, pokryte gruczołami. Pączki są nagie, lepkie, u nasady rozszerzone, na wierzchołku zaostrzone.

• Liście

Ciemnozielone na powierzchni górnej i jaśniejsze, zielonawoszare na powierzchni dolnej. Posiadają charakterystyczne, gęste, siateczkowate unerwienie. Nerwy są lekko brunatne lub prawie białe. Liście o długości 3–7 cm i 2–5 cm szerokości oraz długim ogonku. Blaszka liściowa ma brzeg podwójnie ząbkowany. Jest trójkątna lub romboidalna i o nasadzie szeroko klinowatej bądź ściętej. Nasada po każdej stronie jest lekko zaokrąglona lub niezaokrąglona a szczyt długi i ostro zakończony. Młode liście są lepkie i słabo owłosione, szybko stają się całkiem nagie. Ogonek liściowy jest nagi i ma do 3 cm długości.

• Kwiaty

Kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami. Są podobne do kotek brzozy omszonej.

• Owoce

Orzeszki podłużnie eliptyczne ze skrzydełkami 2-3 razy szerszymi od orzeszków. Łuski owocowe są trójklapowe. Klapki boczne, dłuższe od środkowej, są odgięte w dół.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Brzoza_brodawkowata

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=b:brzoza-brodawkowata

Brzoza omszona łac. Betula pubescens

Drzewo wysokości do 20 m, o białej na całym pniu i gładkiej do starości korze, z wzniesionymi do góry lub rozłożonymi konarami (gałązki nie zwisają). Młode gałązki czerwonawoczarne, gęsto owłosione, bez gruczołków. Kora biała, na starych pniach u podstawy ciemna, szara, niekiedy do starości biała.

Brzoza omszona jest mniej światłożądna od brodawkowatej. Czasem może tworzyć nawet drugie piętro w drzewostanach sosnowych. Swym zasięgiem obejmuje północną i środkową Europę (do 71° szer. płn.) do Kaukazu i Syberii. W górach jest rzadka.

• Pokrój

Posiada owalną koronę. Gałęzie są uniesione ku szczytowi lub poziome. Dorasta do 28 m wysokości.

• Pień

Kora młodego drzewko ma fioletowoczerwoną barwę. Później staje się matowobiała. Łuszczy się płatami. Starsze okazy mają korę spękaną, wyglądającą na omszoną. Na pędach brak żywicznych brodawek lub występują one nielicznie. Pędy początkowo miękko owłosione, z czasem łysieją.

• Liście

Ciemnozielone na powierzchni górnej i jaśniejsze, zielonawoszare na powierzchni dolnej. Posiadają charakterystyczne, gęste, siateczkowate unerwienie. Nerwy są lekko brunatne lub prawie białe. Liście wykazują obecność nielicznych włosków gruczołowych i są lekko omszone na obu powierzchniach. na dolnej powierzchni widoczne są małe kępki żółtawoszarych włosków, w miejscach rozgałęzień nerwów. Kształt jajowaty lub romboidalny. Szczyt nie jest wydłużony ani zaostrzony. W porównaniu z liśćmi brzozy brodawkowatej, są nieco mniejsze, grubsze i bardziej regularnie ząbkowane.

• Owoce

Drobne orzeszki, obustronnie uskrzydlone. Zebrane w walcowate, rozpadające się owocostany.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Brzoza_omszona

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=b:brzoza-omszona

Olsza czarna łac. Alnus glutinosa

wysokości 25 (35) m i pierśnicy 80 cm, z wyraźnym, prawie do szczytu widocznym pniem, wykształconym w postaci strzały, jak u drzew iglastych, i wydłużoną koroną.

W młodości dość dobrze znosi ocienienie okapu drzewostanu macierzystego, później jest jednak drzewem umiarkowanie światłożądnym. Jest mrozoodporna, unika jednak obszarów suchych.

Olsza czarna zasięgiem swym obejmuje Europę do Kaukazu, zachodniej Syberii, sięga na północ do 63° szer. geogr., występuje również w północnej Afryce. W Polsce występuje na obszarze całego kraju. W Karpatach i Sudetach wyjątkowo tylko sięga regla dolnego.

• Pokrój

Drzewo osiągające wysokość do 40 m z rozłożystą koroną. Ma dużą zdolność do tworzenia odrostów ze ściętych pni.

• Pień

Dolne konary wzniesione do góry, górne bardziej poziomo odstające od głównego pnia. Kora ciemnoszara, prawie czarna, pękająca. Roczne gałązki nagie z wyraźnymi, jaśniejszymi przetchlinkami.

• Pąki

Owalne, brunatne, lepkie pączki, odstające na długich szypułkach.

• Liście

Długość 4–10 cm, szerokość 3–7 cm, odwrotnie jajowate, z tępym, lub wyciętym wierzchołkiem, brzeg nierówno podwójnie piłkowany i falisty. Wierzchnia strona błyszcząca. Od głównego nerwu odchodzi 5–8 par nerwów bocznych. Po spodniej stronie w kątach nerwów kępki włosków. Młode liście są nieco lepkie. Ulistnienie skrętoległe.

• Kwiaty

Kwiaty zebrane w kotki. Roślina wytwarza je już przed zimą. W zimie kotki mają kolor czerwonawy, podczas kwitnienia stają się zielonkawe. Kotki męskie o długości ok. 3 cm, zwisające, występują po 2–3 razem. W okresie kwitnienia powiększają się do 5–10 cm, wytwarzając duże ilości pyłku. Po przekwitnięciu obumierają. Kotki żeńskie o długości ok. 1,5 cm występują w pęczkach po 3–5. Po przekwitnięciu kotki żeńskie silnie drewnieją i rozrastają się do 5–10 cm długości. Przypominają swoim wyglądem małe szyszki na długich szypułkach.

• Owoc

Owocem jest mały, brunatny orzeszek wąsko oskrzydlony (skrzydlak). Na pędach występują także zdrewniałe, zeszłoroczne szyszkowate owocostany.

Drewno: Lekkie, miękkie, łupliwe, odporne na długie przebywanie w wodzie. Podczas wysychania paczy się. Zaraz po przecięciu jest żółtawobiałe, ale w zetknięciu z powietrzem wkrótce zmienia kolor na pomarańczowo-czerwony. Wykorzystuje się je w meblarstwie do produkcji sklejki, a także w budownictwie (np. na płoty). Szczególnie dobrze nadaje się na przedmioty narażone na stałe przebywanie w wodzie. Stanowi także materiał opałowy, wędzarniczy i służy do produkcji węgla drzewnego.

Kora używana jest do produkcji garbników (zawiera ich do 16%).

Czasami uprawiana jako roślina ozdobna. Jest też używana do zadrzewień krajobrazowych.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Olsza_czarna

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=o:olsza-czarna

Grab pospolity łac. Carpinus betulus

Drzewo dorastające do 20 (25) m wysokości i 60 cm pierśnicy. Kora u młodych drzew jest gładka, u starych ciemnoszara i słabo spękana. Pień na przekroju poprzecznym ma zarys falisty, wskutek występowania podłużnych wgłębień, biegnących od jego nasady ku wierzchołkowi. Korona gęsta, cylindryczna i zwykle nieregularna, miotlasta, o gałęziach wzniesionych ukośnie do góry.

Grab do 4-5 roku rośnie bardzo wolno; później przyrost się wzmaga; okres pędzenia osiąga około 30-40 roku życia; w wieku 80-90 lat przyrost na wysokość ustaje i w tym okresie usychają już wierzchołki, a w wieku 100-120 lat obumierają całe drzewa. Bardzo rzadko przekracza wiek 150 lat i tylko w wyjątkowych i bardzo sprzyjających warunkach osiąga do 300 lat.

Najczęściej tworzy drzewostany z dębem - zespoły gradowe. Na glebę wpływa korzystnie, ponieważ ją ocienia, daje obfity opad łatwo rozkładającej się ściółki i nie przyczynia się do tworzenia kwaśnej próchnicy. Żaden inny gatunek nie ma tak dodatniego wpływu na mikroklimat lasu jak grab.

Bardzo dobrze znosi strzyżenie i formowanie, od dawna jest używany na żywopłoty i szpalery. Żywopłoty grabowe należą do najlepszych, są zwarte i trudne do przebycia.

Pokrój

Drzewo dorastające zazwyczaj do 25 m (maksymalny wzrost w Puszczy Białowieskiej to 34 m[2]) z gęstą, miotlastą koroną, silnie zagęszczoną, szeroką i wysoką.

• Kora

Ciemna, ziemista z siatkowatym wzorem, zwykle o falistej powierzchni. Gałązki giętkie z jasnymi kropkami (przetchlinki), młode nieco owłosione.

• Liście

Ulistnienie skrętoległe, liście pojedyncze, podwójnie piłkowane, nerwy spodem omszone. Ogonek ok. 1,5 cm, eliptyczna lub jajowata blaszka liściowa charakterystycznie harmonijkowato pofałdowana o długości 5-10 cm i szerokości do 6 cm. Jesienią liście przebarwiają się na żółty kolor.

• Pąki

Pączki liściowe są ostro zakończone, przylegają skośnie do pędów i pokryte są łuskami; górą jasnobrązowe, dołem zielone. Pąki kwiatowe są większe od liściowych.

• Kwiat

Roślina jednopienna, ale o kwiatach jednopłciowych. Kwiaty żeńskie są niepozorne i tworzą luźne, wzniesione kłosy, kwiaty męskie wyrastają na szczycie gałązek i tworzą kotki o długości 3,5-5 cm.

• Owoc

Jednonasienne orzeszki o trójklapowej okrywie służącej jako organ lotny.

Zastosowanie:

Roślina ozdobna – stosowana na żywopłoty. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest skłonność do wytwarzania odrośli korzeniowych, co wykorzystuje się w ogrodnictwie do zagęszczania żywopłotów. Doskonale znosi cięcie. Grab czasami sadzony jest w parkach, nadaje się także na bonsai.

Drewno grabu jest beztwardzielowe, bardzo twarde, ciężkie, sprężyste i trudne w obróbce, wykorzystywane na opał. Ma dużą wartość opałową – jedną z największych wśród naszych drzew. Dawniej ze względu na twardość robiono z niego m.in. koła młyńskie, a z gałęzi – klatki dla ptaków. Także ma zastosowanie do wyrobu niektórych instrumentów muzycznych, np. trzonków młoteczków fortepianowych, pałeczek perkusyjnych, a także do produkcji korpusów strugów stolarskich, pobijaków.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grab_pospolity

https://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=g:grab-pospolity

Lipa drobnolistna łac. Tlila cordata

Drzewo wysokości do 30 m i pierśnicy 2 m.

Lipa drobnolistna występuje u nas jako domieszka w nizinnych lasach liściastych, zwłaszcza z dębem. W zależności od warunków ekologicznych może występować w piętrze dolnym lub górnym.

Lipa drobnolistna swym zasięgiem obejmuje prawie całą Europę i sięga na północ do Szwecji i Norwegii, przez Finlandię ku Uralowi aż po Syberię.

• Pokrój

Duże drzewo liściaste, osiągające wysokość do 30 m. Korona jest regularna – szerokojajowata lub kulista. Na młodych drzewach gałęzie są pod dużym kątem wzniesione do góry, a ich kora jest gładka i ma szary kolor. Na starych drzewach konary zwisają w dół, a ich kora jest gruba i nieregularna. Cieńsze gałązki są nagie, górą brunatnoczerwone.

• Liście

Pod spodem nagie, tylko w kątach nerwów mają pęczki rudych włosów. Po górnej stronie są żywozielone, dolna ich strona jest jaśniejsza. Blaszki, z regularnie piłkowanym brzegiem, mają okrągłosercowaty kształt i charakterystycznie zakończony wierzchołek. Są szersze niż dłuższe i lekko wcięte u nasady. Ustawione są skrętolegle. Liście mają średnicę 30–70 mm (wyjątkowo do 90 mm) i brzegi lekko zawinięte do góry. Błyszczące, jajowate pąki czerwonobrunatnego koloru okryte są dwiema łuskami. Jesienią liście przyjmują żółty kolor.

• Kwiaty

Wyrastają pojedynczo lub pęczkami po 2–12, są wzniesione ponad liście. Mają dość długą szypułkę i w dolnej części podługowatą podsadkę. Całe kwiaty mają jasnożółtą barwę i wydzielają intensywny, przyjemny zapach. Ich pręciki są zbliżone wielkością do płatków korony.

• Owoc

Kulisty, twardy, nagi orzech, wielkości 6–8 mm ze skrzydełkiem (pochodzącymi z podsadki kwiatu).

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lipa_drobnolistna

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=l:lipa-drobnolistna

Lipa szerokolistna łac. Tilia platyphyllos

Drzewo dorastające do 40 m wysokości i 1,5 m pierśnicy.

Lipa szerokolistna występuje w Polsce bardzo rzadko w stanie dzikim; w południowej części niżu oraz na wyżynie Małopolskiej, Lubelskiej, w Górach Świętokrzyskich, na Dolnym Śląsku, na Podkarpaciu, w niższych położeniach Karpat i Sudetów. Rośnie szybciej od lipy drobnolistnej, ma większe wymagania siedliskowe, wymaga klimatu cieplejszego, lubi gleby dobre. W górach sięga nieco wyżej niż T. cordata, do 800 m. Jest gatunkiem najwcześniej kwitnącym spośród lip i cennym z tego powodu dla pszczelarstwa.

• Pokrój

Duże drzewo liściaste, osiągające wysokość do 40 m. Korona jest gęsta i rozłożysta. Szerokość pnia może dochodzić nawet do 5 m, a obwód do 16 m. Drzewo długowieczne – może żyć nawet 1000 lat. Gałązki roczne często są owłosione. Kora szarobrązowa, mniej popękana, niż u lipy drobnolistnej.

• Liście

Ulistnienie skrętoległe. Duże liście (7–12 cm długości), wyraźnie większe niż u lipy drobnolistnej, sercowato jajowate, z obu stron zielone, u nasady nieco niesymetryczne. Wierzchołek spiczasty, brzegi blaszki liściowej piłkowane. Spodnia strona liści, a czasami także górna miękko, delikatnie owłosiona. Na spodniej stronie kątów bocznych nerwów występują kępki białych włosków.

• Kwiaty

Kwiaty wyrastają pojedynczo lub pęczkami po 2–5, są zwisające. Mają dość długą szypułkę i w dolnej części podługowatą podsadkę. Całe kwiaty mają jasnożółtą barwę i wydzielają intensywny, przyjemny zapach. Ich pręciki są zbliżone wielkością do płatków korony. Kwiaty mają miodniki i są owadopylne. Podczas kwitnienia są odwiedzane przez ogromne ilości pszczół. Kwiaty są dużo większe niż u lipy drobnolistnej. Kwitnie od czerwca do lipca – dwa tygodnie wcześniej, niż lipa drobnolistna.

• Owoc

Orzech, filcowato owłosiony z 5 żeberkami, z silnie zdrewniałą łupiną i ze skrzydełkiem (pochodzącym z podsadki kwiatu). Roślina wiatrosiewna.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lipa_szerokolistna

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=l:lipa-szerokolistna

Topola osika łac. Populus tremula

Drzewo dorastające do wysokości 30—35 m i pierśnicy 1 m. Odznacza się koroną luźną, niewielką, osadzoną na pniu pokrytym w młodości gładką, szarożółtawą korą, później w dolnej części pnia starych drzew ciemniejszą, podłużnie spękaną.

Drewno osiki odznacza się jednorodną, delikatną budową, ma barwę białą z zielonkawym odcieniem, jest lekkie i miękkie.

• Pokrój

Drzewo o wysokości do 30 m. W pierśnicy osiąga około 1 m. Posiada smukły pokrój. Jest to drzewo szybko rosnące, lecz krótkowieczne.

• Pień

Wysoki, prosty, zaznacza się niemal do wierzchołka. Kora początkowo jasna, kremowa i gładka z małymi czarnymi romboidalnymi przetchlinkami. W starszym wieku ciemnoszara i spękana w dolnej części.

• Pędy

Młode gałązki są nagie, brunatne i połyskujące. Pędy skrócone liczne i wyraźne. Pączki stożkowate i ostro zakończone, lśniące (jakby lakierowane), ciemne, brunatne i nieco lepkie.

• Liście

Ulistnienie skrętoległe. Liście są prawie okrągłe. Mają długość do 10 cm. Są grubo i nierówno ząbkowane. Młode listki są pokryte szarym kutnerem, jednak wcześnie stają się nagie. Ogonek liściowy bocznie spłaszczony, wiotki i dłuższy od blaszki, dzięki czemu liście szeleszczą pod wpływem nawet niewielkiego wiatru. Liście na pędach odroślowych mają inny kształt; są sercowate, drobno piłkowane i zwykle większe.

• Kwiaty

Roślina dwupienna – na jednym drzewie występują tylko kwiaty jednej płci – albo męskie, albo żeńskie. Zebrane są w kotki. Kotki męskie mają długość 5-8 cm, a ich kwiaty mają po 8-15 pręcików o purpurowych pylnikach. Ich ciemnobrązowe przysadki są głęboko palczasto wrębne i mają długie srebrzyste włoski. Kotki żeńskie w czasie kwitnienia mają długość 4-6 cm, w czasie owocowania wydłużają się do 8-12 cm. Słupki o dwóch karminowoczerwonych lub różowych znamionach, podzielonych na szerokie klapy. Kwitnie w marcu i kwietniu przed rozwojem liści. Jest wiatropylna.

• Nasiona

Zaopatrzone w długi, biały puch. Dojrzewają pod koniec maja lub na początku czerwca. Rozsiewane są przez wiatr (anemochoria).

• Korzeń

Korzeń palowy występuje tylko na młodych okazach, potem zanika. U starszych drzew system korzeniowy składa się z grubych korzeni bocznych wrastających zarówno w głąb gleby, jak i rozrastających się powierzchniowo.

Zastosowanie:

• Roślina lecznicza

Surowiec zielarski – zebrane wczesną wiosną pączki (Gemmae Populi). Zawierają glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, populina), olejki eteryczne, garbniki, żywice, sole mineralne flawonoid

Działanie:

• moczopędne, słabo napotne, przeciwgorączkowe.
• Obniża poziom mocznika i innych szkodliwych metabolitów w organizmie.
• Podobne działanie mają również pączki topoli białej, balsamicznej i czarnej.

Drewno używane jest do wyrobu zapałek, celulozy, różnorodnych sprzętów gospodarstwa domowego. Jako materiał opałowy ma średnią wartość energetyczną. Z osiki wytwarzano legendarne husarskie kopie. Z czasów Augusta II zachował się opis kopii husarskiej: była blisko trzy sążnie długa, gruba u tuleii jak ramię, a lekka i składna. Drzewco miała z młodej prostej osiki, wydrążone u spodu, żółto pokostowane.

Używana jest do rekultywacji hałd i wyrobisk.

Źródło tekstu:

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=t:topola-osika

https://pl.wikipedia.org/wiki/Topola_osika

Topola biała łac. Populus alba

Drzewo wysokości 30-35 (40) m i 2 (3) m grubości pnia, dające liczne odrośle korzeniowe. Korona bardzo zmienna, od szerokiej, zaokrąglonej, do wąskiej, o cienkich gałęziach bocznych. Kora na starszych drzewach gładka, szarawobiała, u nasady pni spękana i czarna.

Topola biała rośnie szybko, żyje do 200-300 lat, osiągając przy tym znaczną grubość pnia (ponad 2 m pierśnicy)

Wymagania pod względem światła ma duże, pod względem gleby umiarkowane, najlepiej jednak rośnie na żyznych glebach aluwialnych. Rośnie szybko: w wieku 20-30 lat osiąga 25-30 m wysokości i 50-70 cm pierśnicy. Dobrze znosi dłuższe zalewy.

• Pokrój

Wyniosłe drzewo o wysokości do 28 m (najwyższa odnotowana wysokość to 45 m) i szerokiej, kulistej koronie. Najgrubszą topolą białą w Polsce jest białodrzew, który rośnie w pozostałościach parku na granicy m. Leszno i Grądy k. Warszawy. Obwód mierzony w pierśnicy (na wys. 1,3 m) wynosi 10,8 m. Pokrój nigdy nie jest strzelisty. Wskutek łatwego tworzenia pędów odroślowych czasami również w postaci krzewiastej.

• Kora

Ma na pniu mocno spękaną szaro-białą korę. W wyższych częściach pnia kora srebrzystoszara z dużymi przetchlinkami, o charakterystycznym romboidalnym kształcie. Starsze gałęzie mają kremowo-białą barwę i posiadają wyraźnie widoczne blizny. U starszych drzew pnie mają czarny kolor.

• Drewno

Jest miękkie, lekkie, łupliwe, łatwe w obróbce mechanicznej i nieulegające paczeniu, twardzielowe, łatwo próchniejące. Zawiera bardzo dużo wody.

• Pędy

Młode pędy, oraz pączki obficie okryte białym kutnerem, który utrzymuje się podczas zimy. Pączki z wyraźnymi łuskami.

• Liście

Ulistnienie skrętoległe. Liście 3-5 klapowe o długości 6-12 cm. Ogonek liściowy długi i bocznie spłaszczony. Duże liście na długopędach mają długi ogonek i są głęboko klapowane. Od góry ciemnozielone i błyszczące, od spodu pokryte kutnerem i wybitnie srebrzyste. Liście na krótkopędach mają brzegi faliste, są mniejsze, zaokrąglone, nie są klapowane. Boczne nerwy liści nie dochodzą do ząbków. Jesienią przebarwiają się na żółto lub brązowo.

• Kwiaty

Roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami. Kotki podczas kwitnienia luźno zwisające, męskie – grube i czerwone, żeńskie – cienkie i żółtozielone. Kwiaty bez okwiatu. Mają nagie, ząbkowane i kosmato owłosione przysadki. W kwiatach męskich 4-12 pręcików, w żeńskich 1 słupek.

• Owoc

Torebka, która pęka na dwie części. Nasiona bardzo drobne, z włoskami. Podczas rozsiewania można obserwować kłęby nasion z białymi włoskami, przypominające watę.

• Korzeń

Ma silnie rozwinięty system korzeniowy. Łatwo tworzy odrośla korzeniowe.

Zastosowanie:

• Roślina lecznicza

Surowiec zielarski – zebrane wczesną wiosną pączki (Gemmae Populi). Zawierają glikozydy fenolowe (m.in. salicyna, populina), olejki eteryczne, garbniki, żywice, sole mineralne flawonoidy.

Działanie:

moczopędne, słabo napotne, przeciwgorączkowe. Obniża poziom mocznika i innych szkodliwych metabolitów w organizmie. Podobne działanie mają również pączki topoli czarnej, balsamicznej i osiki.

Zbiór i suszenie: zbiera się wczesną wiosną pączki, które jeszcze są zamknięte w lepkich łuskach, suszy w temp. Do 30 °C i przechowuje w szczelnym opakowaniu.

Często sadzona w parkach, jako roślina ozdobna. Częściej sadzone są okazy męskie, gdyż okazy żeńskie wytwarzając ogromne ilości puchatych nasion (jak pęczki waty) powodują uciążliwe zaśmiecanie terenu. Używana również do zadrzewiania nieużytków.

Drewno stosowane jako materiał opałowy (o niskiej wartości energetycznej, w porównaniu z innymi drzewami). Używane do produkcji niektórych przedmiotów, np. ołówków, rysownic, zapałek i do wytwarzania sklejki. Wytwarza się też z niej papier (zawiera bardzo dużo w porównaniu z innymi gatunkami drzew celulozy, bo aż 40-50%). Drewno używane jest również w rzeźbiarstwie.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Topola_bia%C5%82a

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=t:topola-biala

Klon pospolity łac. Acer platanoides

Drzewo wysokości do 30 m i pierśnicy 1 m, o gęstej, jajowatej koronie; kora pnia ciemnoszara, płytko podłużnie spękana.

W młodych drzewostanach, jako gatunek szybko rosnący, występuje zazwyczaj w piętrze górnym, później, w wieku 50-60 lat inne gatunki przerastają go i wówczas przechodzi do piętra niższego.

Klon swym zasięgiem obejmuje zachodnią i środkową Europę.

• Pokrój

Drzewo zrzucające liście na zimę[9]. Dorasta do około 18–27 (–30) m wysokości i 12 (–20) m szerokości. Najwyższy w Europie klon zwyczajny rośnie w Puszczy Białowieskiej – mierzy ponad 37 metrów. Pokrój jest rozłożysty, o okrągławej lub parasolowatej koronie. Pień jest regularny i dobrze wyrośnięty. Osiąga do 1,5 m średnicy. Kora jest cienka, u młodych roślin jest czerwonawo-brązowa, później ma czarną, a według innych źródeł szarą barwę, początkowo jest gładka, ale z wiekiem staje się pomarszczona i wzdłużnie popękana. Korzenie są często powierzchniowe, system korzeniowy jest duży i wytrzymały.

• Pędy i pąki

Gałęzie są grube i mają brązową barwę. Młodsze pędy są gładkie. Mają oliwkowozieloną barwę, z białymi plamkami. Pąki rozwijają się na szczytach pędów, są jajowate i okryte gładkimi, czerwonobrązowymi łuskami z zielonymi plamkami u podstawy, drobno orzęsionymi na brzegach. Boczne pąki przylegają do pędów.

• Liście

Naprzeciwległe, dłoniasto-klapowane, 5- lub rzadziej 7-klapowane, z ostrymi wierzchołkami. Blaszka liściowa jest ząbkowana na brzegu. Wcięcia między klapami są zaokrąglone. Mają ciemnozielony kolor, od spodu są nieco bledsze i błyszczące. Jesienią przebarwiają się na żółto, czasami na pomarańczowo lub czerwono. Są szersze między bokami niż od nasady do wierzchołka. Mierzą do 15 cm długości i 10–18 cm szerokości. Na spodniej powierzchni występują kępki włosków (domacja). Blaszka liścia osadzona jest na długim i cienkim ogonku liściowym, maczugowato zgrubiałym u nasady. Ogonek ma różowożółtą lub czerwonawą barwę. Po jego przerwaniu wycieka mleczny sok.

• Kwiaty

Niepozorne (do 12 mm średnicy), zebrane do 30 we wzniesionych baldachogronach. Działki kielicha są bezwłose, nietrwałe. Płatków jest 5, są nagie, mają żółtozieloną barwę. W kwiatach znajduje się 8 nagich pręcików, wyrastających z mięsistego dna kwiatowego. Kwiaty żeńskie rozwijają się w skrzydlate owoce.

• Owoce

Składają się z dwóch skrzydlaków (ulistnionych orzeszków), są szeroko rozwarte, do około 180°, są płaskie, gładkie i bezwłose. Początkowo mają żółtozielony kolor, często z różowym odcieniem, później przebarwiają się na beżowo kiedy dojrzeją. Osadzone są na szypułkach. Mierzą do 5 cm długości i 1,5 cm szerokości.

Zastosowanie:

Drewno jest stosowane między innymi do produkcji mebli oraz w tokarstwie. Ma lepsze właściwości mechaniczne w stosunku do jaworu, przez co jest częściej stosowane w konstrukcjach. Ponadto używa się go na okleiny skrawane (rzadziej łuszczone), fryzy, półfabrykaty, instrumenty muzyczne (mechanizmy pianin i fortepianów, boki i dna instrumentów muzycznych), w przemyśle samochodowym, budowie wagonów, na deszczułki posadzkowe, części maszyn, wyroby kołodziejskie, narzędzia, rękojeści, drobny sprzęt kuchenny, prawidła obuwnicze, obcasy, galanterię drewnianą, oprawy szczotek, ramiączka, zabawki, futerały i części sprzętu laboratoryjnego oraz wyroby snycerskie. Drewno klonu zwyczajnego służyło między innymi Stradivariusowi do produkcji skrzypiec.

Drzewa sadzone są również powszechnie w miastach jako rośliny ozdobne, dzięki tolerancji na cień i zanieczyszczenia środowiska. Cenione są jako drzewa cieniodajne i osłonowe. Zalecane są do stosowania w rozległych ogrodach, w parkach, w alejach (zalecany odstęp między drzewami to 12 m).

W dawnych czasach liście i gałęzie były używane do produkcji brązowego barwnika.

Źródło tekstu:

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=k:klon-pospolity

https://pl.wikipedia.org/wiki/Klon_zwyczajny

Klon jawor łac. Acer pseudoplatanus

Drzewo dorastające do wysokości 40 m i średnicy 1 m, o koronie odwrotniejajowatej lub szerokocylindrycznej, wysoko osadzonej; u drzew rosnących pojedynczo korona jest szeroka, kopulasta i nisko osadzona na pniu. Kora u młodych drzew szarobrązowa, u starszych jasnoszara, łuszcząca się dość cienkimi płatami, podobnie jak u platana.

• Pokrój

Dorasta do 35-40 m wysokości (wyjątkowo niespełna 42 m[4]). Korona szeroka, wysoko osadzona. Osiąga wiek do 500 lat.

• Pień

Pień prosty, kora szara, początkowo gładka, potem żłobiona i łuszcząca się. Pędy jednoroczne mają gładką i zieloną korę, starsze gałęzie czerwonawą z korkowymi brodawkami. Drewno białe, ciężkie, nie paczące się.

• Pędy

W stanie bezlistnym: pąki nakrzyżległe, boczne mniejsze od wierzchołkowych, szpiczasto-jajowate, odstające. Łuski zielone, wąsko, brązowo obrzeżone. Blizny po naprzeciwległych liściach nie stykają się ze sobą. Rdzeń kremowy. Kora ciemnoszara, gładka.

• Liście

Liście z wierzchu są ciemnozielone i matowe, a od spodu szarozielone (jesienią jasnożółte), delikatnie owłosione na większych nerwach. Są nakrzyżległe, zwykle pięcioklapowe, długoogonkowe, okrągławe, sztywne, u nasady sercowate, z 5 nerwami. Osiągają długość 8–16 cm. Klapy są głęboko wycięte, nieregularnie i grubo piłkowane, spiczaste, u nasady nieco zwężone. Trzy przednie klapy liści są mniej więcej jednakowej wielkości, natomiast obie tylne są wyraźnie mniejsze. Ogonki rynienkowate, nie zawierają przewodów mlecznych.

• Kwiaty

Żółtawozielone, zebrane w zwisające wiechy przypominające grona. Kwitnie w maju, po rozwinięciu liści.

• Owoce

Kuliste orzeszki, skrzydełka rozwarte pod kątem ostrym( ok.60^o). Dojrzewają we wrześniu i październiku.

Drewno twarde, wytrzymałe (bardziej trwałe niż drewno klonu pospolitego) ma zastosowanie w budowie instrumentów muzycznych, m. in. niektórych części fortepianów i pianin (głównie strojnic), wyrobu rękojeści narzędzi, przyborów kuchennych i w przemyśle meblarskim.

System korzeniowy typu sercowatego wykształca dość silny, złożony z licznych, głęboko sięgających korzeni bocznych. Wymagania glebowe ma duże; dobrze rośnie na glebach świeżych, gliniastych, próchniejących, nie lubi gleb podmokłych, z wodą zastoiskową.

Jawor zasięgiem swym obejmuje część południowej i środkowej Europy. Nie występuje w Anglii, w zachodniej Francji, w Hiszpanii (z wyjątkiem płn. części). Rośnie także na Kaukazie i w Azji Mniejszej. Przez Polskę przechodzi północna granica zasięgu jaworu, która ma następujący przebieg: zaczyna się poniżej Szczecina i nie obejmując pasa nadmorskiego biegnie na wschód do Olsztyna, następnie zawraca do Torunia i omijając Poznań kieruje się na południe, gdzie w okolicach Częstochowy zaczyna równoleżnikowo przebiegać na wschód. W górach jawor występuje wyżej niż klon, osiągając wysokość 1500m n.p.m. W Karpatach jest po buku i jodle trzecim ważnym składnikiem lasów dolnoreglowych. Pojedynczo sięga znacznie wyżej, aż do piętra kosodrzewiny.

Źródło tekstu: 

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=k:klon-jawor

https://pl.wikipedia.org/wiki/Klon_jawor

Wiąz polny (w. pospolity) łac. Ulmus minor

Drzewo wysokości 30 m i pierśnicy 1,5 m. Kora na starych pniach podłużnie i poprzecznie spękana. Gałązki cienkie, czerwonawo- lub żółtawobrązowe, nagie lub pokryte rzadkimi włoskami, niekiedy z listewkami korkowymi. Pąki jajowatostożkowate, długości do 5 mm, nagie lub pokryte szarym puszkiem, z czterema lub więcej ciemnobrązowymi łuskami o jasnych brzegach.

Drewno ma pierścieniowonaczyniowe, twardzielowe, podobne do drewna wiązu górskiego.

Wiąz polny swym zasięgiem obejmuje europejską część b. ZSRR, środkową i południową Europę (Bałkany, Krym, Kaukaz), Azję Mniejszą, północny Iran oraz północną Afrykę.

Gatunek nizinny, występujący na terenie całej Polski; spotykany jest również na pogórzu (400—500 m n.p.m.). Rośnie najczęściej w zalewowych dolinach rzecznych jako domieszka w lasach łęgowych w zespołach Ficario-Ulmetum campestris lub Circaeo-Alnetum. Gatunek bardzo wrażliwy na chorobę holenderską; większość drzew w miastach całkowicie wyginęła.

Dawniej powszechnie uprawiany jako drzewo parkowe i alejowe. Obecnie jako gatunek najbardziej podatny na holenderską chorobę wiązu prawie nieistniejący. Doskonale nadaje się na bonsai.

• Pokrój

Drzewo zrzucające liście na zimę, o wysokości do około 30 metrów. Korona wielopostaciowa – u formy typowej zwykle wysoko sklepiona, ale przy tym wąska. Konary stosunkowo krótkie, mocne, odstające prawie poziomo. Gałęzie na nich raczej niejednolite; boczne niekiedy przygięte i wiszące.

• Kora

Brunatno szara, z długimi dość głębokimi bruzdami i wygrabionymi listwami. Pędy cienkie, gładkie, lekko błyszczące, brunatno czerwone lub ciemnoczerwone.

• Liście

Pączki owalne, spiczaste i tylko na szczycie nieco owłosione, poza tym błyszczące, czerwonobrunatne. Liście o długości 6-10 cm i szerokości 5-8 cm, przybierają rozmaite, zmienne kształty, choć przeważnie są odwrotnie jajowate lub podłużne, z wydłużonym wąskim wierzchołkiem i uderzająco skośną, asymetryczną nasadą liścia. Brzeg liścia jest niewyraźnie podwójnie piłkowany albo karbowany, z małymi, skierowanymi ku szczytowi ząbkami. Górna powierzchnia liścia zwykle błyszcząca i ciemnozielona, a dolna – jaśniejsza i z wyraźnymi, pęczkami aksamitnych włosków w kątach większych nerwów, a poza tym naga.

• Kwiaty

Zebrane w gęste pęczki, na króciutkich szypułkach. Pręcików 4-5 z rudymi pylnikami, znamiona białe.

• Owoce

Odwrotnie jajowate lub podłużne skrzydlaki; orzeszek znajduje się wyraźnie powyżej środka.

Źródło tekstu:

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=w:wiaz-polny

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wi%C4%85z_pospolity

Wiąz szypułkowy łac. Ulmus laevis

Drzewo wysokości do 30 m i pierśnicy 1 m, o szerokiej, cylindrycznej, z wierzchu zaokrąglonej koronie. Kora w młodości jasna, brązowoszara, gładka, później łuszcząca się tafelkowato; nasady pni charakterystycznie deskowato rozszerzone. Gałązki cienkie, zwykle owłosione do drugiego roku, później nagie. (po zranieniu korzeni).

Drewno pierścieniowonaczyniowe, z jasnożółtawą i jasnobrunatną twardzielą, dość ciężkie i średnio twarde, trwałe.

Drewno wiązu szypułkowego ma mniejszą wartość niż wiązu polnego i górskiego. Używane jest w przemyśle meblarskim, przy budowie wagonów, do wyrobu oklein. Wiąz szypułkowy występuje w całej Polsce, jest gatunkiem nizinnym, ale spotykanym również i na pogórzu. Rośnie w dolinach rzecznych, często w zespołach łęgowych Ficario-Ulmetum z dębem szypułkowym, jesionem, olszą czarną, klonem i grabem.

• Pokrój

Drzewo o szerokiej, kopulastej lub pucharowato rozszerzonej ku górze koronie i o wysokości do 35–40 m. Obwodowe, drobne gałęzie często zwisają. Pień o średnicy do 1,5 m jest prosty, u drzew wolno stojących często bywa nisko rozdzielony na kilka odnóg o dość sporych rozmiarach. Korowina na pniu młodych drzew u podstawy łuszczy się cienkimi płatami. Bardzo charakterystyczne dla tego gatunku są deskowato rozszerzone nasady głównych korzeni. Natomiast u drzew starszych nasada pnia jest przez to rozszerzona i wzmocniona poprzez potężne wsporniki.

• Pędy

Pędy, nawet starsze gałązki, szczeciniasto owłosione. Pączki jednakowej wielkości i kształtu. Łuski dwubarwne – jasnobrunatne z ciemniejszymi brzegami. Pączki ostre. Pęd bruzdowany, bardzo gęsto się rozgałęzia.

• Liście

Liście o kształcie eliptycznym lub odwrotnie jajowatym, najszersze powyżej środka, długości 6–14 cm, podwójnie piłkowane, na szczycie nagle zaostrzone. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest silna asymetryczność liści u nasady. Z wierzchu liście są gładkie lub nieco szorstkie, od spodu miękko omszone. Ogonek liściowy krótki (4–6 mm).

• Kwiaty

Na długich, zwisających szypułkach. Okwiat 6-dzielny o orzęsionych brzegach. Pręciki (6–8) o fioletowych pylnikach. Znamiona białe. Kwitnie od marca do kwietnia.

• Owoce

Owocem jest spłaszczony orzeszek otoczony dokoła pergaminowym skrzydełkiem. Owoce niewielkie, gęsto i drobno orzęsione, z orzeszkiem pośrodku, zwisające na długich i cienkich szypułkach. Dojrzewają w maju–czerwcu, szybko opadają z drzewa i wkrótce kiełkują.

• Korzeń

Ma głęboki system korzeniowy. Oprócz głębokiego korzenia palowego wytwarza silne i również dość głębokie korzenie boczne. Dzięki temu jest odporny na silne wiatry.

Źródło tekstu:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wi%C4%85z_szypu%C5%82kowy

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=w:wiaz-szypulkowy

Jesion wyniosły łac. Fraxinus excelsior

Jest drzewem pierwszej wielkości. W dobrych warunkach dorasta 25—30 (40) m wysokości i 1 m pierśnicy. Drewno ciężkie, długowłókniste, błyszczące, twarde, proste, ale trudno łupliwe, elastyczne, wytrzymałe i giętkie; na powietrzu średnio trwałe. Jesion jest w Polsce bodaj najbardziej wartościowym gatunkiem użytkowym. Ze względu na drewno o cennych właściwościach technicznych, podobnie jak wiąz i jawor, zalicza się go do tzw. szlachetnych drzew liściastych.

System korzeniowy jesionu jest dobrze wykształcony. Początkowo rozwija się korzeń palowy, który później zanika i wytwarzają się silne korzenie boczne, szeroko rozprzestrzenione.

Wymagania siedliskowe ma bardzo duże. Wymaga gleb żyznych, głębokich, pulchnych, wilgotnych lub mokrych oraz miernej wilgotności i temperatury powietrza. Jest gatunkiem ciepłolubnym i światłożądnym. Tylko na dobrych siedliskach za młodu może znosić ocienienie. Jesion wyniosły jest gatunkiem najbardziej wrażliwym ze wszystkich krajowych gatunków na późne przymrozki wiosenne; zimą w czasie silnych mrozów przemarza. Dobrze znosi przesadzanie i zanieczyszczenie powietrza.

Litych drzewostanów jesion nie tworzy. Występuje w lasach dolin rzecznych, gdzie towarzyszy olszy i dębowi. Jest gatunkiem współtworzącym drzewostany w lasach należących do związku Alno-Padion. W zasadzie jest to drzewo nizinne, ale występuje także w górach, zwłaszcza w zaklęśnięciach terenu, gdzie gleba jest wilgotniejsza.

Jesion wyniosły ma rozległy zasięg; występuje prawie w całej Europie, na Krymie, Kaukazie i w Azji.

• Pokrój

Jajowato stożkowa korona.

• Pień

Często rozwidlony, osiąga wysokość do 40 m (wyjątkowo 45 metrów). Kora u młodych drzew gładka, jasnozielonkawo szara, u starszych spękana, szorstka, ciemnobrązowa.

• Drewno

Ciężkie, twarde i elastyczne z żółtawą bielą i jasną twardzielą.

• Liście

Duże, nieparzystopierzaste, składające się z 9–15 listków siedzących lub krótkoogonkowych. Liść składa się z listków o długości ok. 6 cm i szerokości 3 cm. Każdy listek jest podługowaty, lancetowaty, nieco nierówny u podstawy, na szczycie ostry, z nieco ostrym ząbkowaniem na brzegach. Górna powierzchnia jest ciemnozielona, dolna szarawozielona. Nerw główny i nerwy boczne są białawe i wystają na stronie dolnej.

• Kwiaty

Wyrastają z pąków bocznych zeszłorocznych pędów, tworząc wiechę.

• Owoce

Jednonasienne podłużne, spłaszczone orzeszki ze skrzydełkiem umożliwiającym rozsiewanie przez wiatr.

• Korzeń

Głęboki, palowy.

Źródło tekstu:

http://www.encyklopedia.lasypolskie.pl/doku.php?id=j:jesion-wyniosly

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jesion_wynios%C5%82y